Χρονιάρες ημέρες στο χωριό

Πύργοι – Θερμής ΛΕΣΒΟΣ

Κάθε εορταστική περίοδος, που έγκειται σε μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης, πανηγυρίζεται από όλο το χωριό, με αγνά οικογενειακά γλέντια, διατηρώντας τα ήθη, τα έθιμα και τις αιώνιες παραδόσεις που κληρονομήθηκαν από γενιά σε γενιά. Κάθε εποχή είναι ιδιαίτερα ξεχωριστή και γιορτινή. Όταν έρχονται οι χρονιάρες μέρες, τα Χριστούγεννα, οι άνθρωποι αισθάνονται μεγάλη χαρά για τη Γέννηση του Χριστού, που προσέδωσε πραγματικό νόημα στη ζωή του κάθε ανθρώπου...

 Τις παραμονές της εορτής αρχίζουν οι προετοιμασίες. Στολίζονται οι δρόμοι, φτιάχνεται η φάτνη, σφάζονται τα θρεφτά φουρνίζονται τα γλυκίσματα, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, τα χριστόψωμα, κάνουν τους γκιουζλεμέδες και κάθε νοικοκυρά βάζει την ξέχωρη τέχνη της για να είναι στολισμένο και πλούσιο το γιορτινό τραπέζι, όπως συνήθιζαν οι πρόγονοί μας. Την παραμονή ξεχύνονται τα παιδιά στους δρόμους και λένε με την καρδιά τους τα κάλαντα παίρνοντας το φιλοδώρημα για να αγοράσουν τα δώρα τους. Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων χτυπούν οι καμπάνες της Παναγιάς της Τρουλωτής για να ξυπνήσουν οι Χριστιανοί και να πάνε στην Εκκλησία για τη Θεία Γέννηση. Κοινωνούν και άμα τελειώσει η Λειτουργία, γυρίζουν χαρούμενοι στα σπίτια τους, ανταλλάσσοντας ευχές και δώρα. Στους δρόμους, διαβάτες και χαρούμενα παιδιά πηγαινοέρχονται μέσα στο χωριό ευφραινόμενοι για την σπουδαιότητα της ημέρας. Τα σπίτια είναι ανοιχτά για τον κάθε περαστικό και φιλοξενούμενο, να του κεράσουν γλυκίσματα, κρασί καί κρεατικά. Στο γιορτινό τραπέζι, κάθονται συγγενείς και φίλοι για να τιμήσουν και να γιορτάσουν δεόντως την ενανθρώπηση του Χριστού και Θεού, με τις ψαλμωδίες της ημέρας καί τα παραδοσιακά κάλαντα.

Ύστερα, καθώς πλησιάζει η Πρωτοχρονιά, αρχίζουν από τις Παραμονές οι ετοιμασίες καί οι νοικοκυρές φτιάχνουν γλυκά, και αφράτες, γευστικές βασιλόπιτες. Τα παιδιά, πηγαίνουν στα σπίτια για να πουν τον «Άγιο Βασίλη», τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, ώστε να είναι ευλογημένος ο νέος χρόνος και το βράδυ τα φρόνιμα μικρά παιδιά περιμένουν ανυπόμονα τον Αη Βασίλη που τα αγαπά και τα φέρνει όμορφα δώρα. Το πρωί χτυπούν οι καμπάνες του Αη Νικόλα και οι πιστοί πηγαίνουν στην Εκκλησία, δοξολογώντας τον Θεό και επιζητώντας να είναι χαρούμενο το νέο έτος. Ύστερα από τον Εκκλησιασμό, αρχινούν οι επισκέψεις, όπου οι συγγενείς και οι φίλοι τιμούν τις οικογένειες που έχουν εκτίμηση, με γλυκίσματα και λουλούδια. Το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι, γεμάτο με φαγητά, κόκκινο κρασί και ότι άλλο θέλει ο καθένας. Ο σπιτονοικοκύρης κόβει τη βασιλόπιτα καθώς λέγονται τα κάλαντα. Κόβοντας πρώτα το κομμάτι του Χριστού, ύστερα της Παναγίας, του Αγίου Βασιλείου, του σπιτιού και στη συνέχεια του καθενός ξεχωριστά, μέχρι που να βρεθεί το νόμισμα, προσδοκώντας όλοι ότι καλύτερο για τη νέα χρονιά. Υγεία, χαρά, ευτυχία, αγάπη.

Την παραμονή των Φώτων, παρέες παιδιών ψέλνουνε τα κάλαντα των Θεοφανίων και ανήμερα της εορτής λειτουργούν στην Τρουλωτή και ύστερα κατεβάζουν το Σταυρό στο λιμάνι της Θερμής, συνοδεία ο παπάς, οι ψαλτάδες και ο κόσμος, ανταμώνοντας με τον Σταυρό που κατεβάζουν από τον χωριό της Θερμής. Το μουράγιο γεμίζει από κόσμο. Οι βάρκες μαζεύονται εκεί μπροστά που θα ρίξουν τον Σταυρό. Πάνω στην εξέδρα οι κληρικοί κάνουνε τον αγιασμό, οι ψαλτάδες ψέλνουν και με το που λένε το «Ἐν Ἱορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε…» ρίχνουν τον Σταυρό στη θάλασσα για να αγιασθούν τα ύδατα. Οι βουτηχτάδες πέφτουν στο γιαλό, ώσπου να τον πιάσει κάποιος και μετά να τον περιφέρει στα πλήθη, στα καΐκια, στους καφενέδες και στα σπίτια, ως ευλογία. Ύστερα, ο κόσμος σκορπάει εδώ κι’ εκεί. Άλλοι βολτάρουνε στο λιμάνι και στα σοκάκια ή πιάνουνε τραπέζι στους καφενέδες. Ανταλλάσσουνε ευχές και χαίρονται για αυτήν την ευλογημένη ημέρα. Άλλοι πηγαίνουνε στα σπίτια, και περιμένουνε τον παπά της ενορίας τους, που τον συνοδεύει ένα παιδί με χάλκινο δοχείο γεμάτο αγιασμό, για να φωτίσουν και να αγιάσουν τα σπίτια τους, ασπαζόμενοι τον Σταυρό.

Αυτές τις χρονιάρες ημέρες είναι που συνεχίζονται εσαεί τα πατροπαράδοτα και ανεπανάληπτα έθιμά μας, αλληλένδετα με τους εορτασμούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας, προσδίδοντας μια εξέχουσα διάσταση στο νόημα υπάρξεως του κάθε ανθρώπου και στον πολιτισμό του Γένους μας, λαμπρύνοντας την ζωή μας.

Στρατής Ανδριώτης