Ο Φώτης Κόντογλου πρόσφυγας

"..Καί εγώ ο ίδιος, φεύγοντας την μανίαν των Αγαρηνών κατά το έτος 1922, ευρήκα καταφύγιον εις την Θερμήν, πρόσφυξ μετά προσφύγων. Επέρασα με ένα καΐκι από την αντικρυνήν πατρίδα μου, τας Κυδωνίας, μαζί με τους συγγενείς μου, οπού ήσαν οι περιλειπόμενοι από τον διωγμόν τον οποίον είχαν κινήσει οι Οθωμανοί εναντίον των Χριστιανών κατά το 1914...

 Με τα ιερά κειμήλια ευγήκα στη Θερμήν. Κοντά εις την Θερμήν υπάρχει έν άλλο χωρίον ονομαζόμενον Πύργοι, καθ' όσον αποτελείται από Πύργους, σκορπισμένους ανάμεσα εις τα δέντρα. Εις έναν από αυτούς τους πύργους εκατοικήσαμεν επί δύο μήνας, ζαλισμένοι από την φοβεράν εκείνην ανεμοζάλην. Εις την ακροθαλασσιάν ευρίσκεται ένα μικρόν λιμάνι με ολίγα σπίτια, όπου κατοικούν ψαράδες καί κανατάδες... Κατά τους διωγμούς ήλθον εις αυτό το χωρίον και εις τα πλησίον άλλα χωρία πολλοί πρόσφυγες από την Μικράν Ασίαν, ζώντες εν άκρα πτωχεία οι περισσότεροι, ιδίως χήρες γυναίκες καί ορφανά...".

Ο σπουδαίος λογοτέχνης καί Αγιογράφος Φώτης Κόντογλου, ήρθε ξανά στην Θερμή συλέγοντας καί καταγράφοντας τις αφηγήσεις ευσεβών Χριστιανών τα έτη 1959-1962, κατά την Αποκάλυψη των νεοφανών Μαρτύρων Ραφαήλ, Νικολάου, Ειρήνης καί των συν αυτώ μαρτυρησάντων, με τις οποίες συνέγραψε το εκπληκτικό βιβλίο "Σημείον Μέγα".