Τί είναι τα μελτέμια;

Από την Αλεξία Καλογεροπούλου

Ένα "φυσικό κλιματιστικό" μάς έχει χαρίσει η γενναιόδωρη φύση, προκειμένου να μπορούμε να αντέξουμε τις καυτές μέρες του καλοκαιριού.

Πρόκειται για τα γνωστά μελτέμια, η ονομασία των οποίων προέρχεται από την τουρκική λέξη "μελτέμ" που σημαίνει "εποχικός άνεμος", η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την ιταλική φράση "Mal Tempo", που σημαίνει κακοκαιρία.

Τα μελτέμια λοιπόν είναι εποχικοί βορειοανατολικοί άνεμοι που κάνουν την εμφάνισή τους τους θερινούς μήνες, από τα τέλη του Ιουλίου μέχρι τα τέλη του Αυγούστου, στην ανατολική Μεσόγειο...

Αποτελούν χαρακτηριστικό του ελληνικού καλοκαιριού, εδώ και 2.500 χρόνια περίπου, και προσφέρουν ανακούφιση από τη ζέστη στην ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα και κυρίως στο Αιγαίο.

Η προέλευση των μελτεμιών εντοπίζεται στη βορειοδυτική Ινδία και τα οροπέδια του Ιράν, όπου το καλοκαίρι δημιουργείται ένα εκτεταμένο και ισχυρό χαμηλό βαρομετρικό σύστημα, όπως μπορείτε να δείτε στον παρακάτω χάρτη.

 

Η ταχύτητα των μελτεμιών, όπως αναφέρει σε άρθρο του ο δρ Γ. Μπαλούτσος, ερευνητής τουΙνστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων & Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, κυμαίνεται μεταξύ 20 και 55 χιλιομέτρων την ώρα. Στο ανοιχτό πέλαγος όμως οι άνεμοι αυτοί ξεπερνούν τα 75 χιλιόμετρα την ώρα και μπορεί να γίνουν θυελλώδεις.

Βασικό χαρακτηριστικό των μελτεμιών είναι η ισχυρή έντασή τους την ημέρα και η εξασθένισή τους το βράδυ, που οφείλεται στη μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην επιφάνεια της ξηράς και την επιφάνεια της θάλασσας.

 

"Στη διάρκεια της ημέρας, το έδαφος ανεβάζει θερμοκρασία και ο αέρας ανυψώνεται, δημιουργώντας ένα κενό. Αυτό το κενό καλύπτει ο χαμηλότερος και πιο κρύος αέρας της θάλασσας. Η κίνηση αυτή αυξάνει την ταχύτητα των μελτεμιών, τα οποία, με την πάροδο της ημέρας, όσο η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην ξηρά και τη θάλασσα μειώνεται, εξασθενούν και αυτά με τη σειρά τους", εξηγεί ο δρ Γ. Μπαλούτσος.

Ο αριθμός των επεισοδίων των μελτεμιών κάθε καλοκαίρι ποικίλλει από κανένα, που συμβαίνει σπάνια, μέχρι 7-8 επεισόδια, ενώ η έντασή τους κυμαίνεται  από 4-5 μποφόρ μέχρι, πιο σπάνια, 9-10 μποφόρ.

Γιατί τα μελτέμια κάνουν καλό

Τα μελτέμια, επειδή είναι κρύοι και ξηροί βόρειοι άνεμοι, βοηθούν το σώμα μας να αναπνεύσει και να δροσιστεί, επιταχύνοντας την εξάτμιση του ιδρώτα, ενώ διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο και στην αλιεία, μέσω διεργασιών που ψύχουν τα ανώτερα θαλάσσια στρώματα και τα εμπλουτίζουν με θρεπτικά συστατικά.

Πρόκειται για το φαινόμενο που ονομάζεται "Upwelling", δηλαδή ανάβλυση νερών από μεγαλύτερα βάθη στην επιφάνεια της θάλασσας: τα βαθύτερα νερά που ανεβαίνουν στα επιφανειακά στρώματα μεταφέρουν θρεπτικά άλατα (νιτρικά, φωσφορικά κλπ.) τα οποία ενώ στο βάθος είναι άχρηστα, στην επιφάνεια όπου επιδρά ο ήλιος δρουν σαν “λίπασμα” (όπως ακριβώς γίνεται και στους αγρούς) και ενεργοποιούν το φυτοπλαγκτόν.

 

Αυτό με τη σειρά του ενεργοποιεί το ζωοπλαγκτόν και την τροφική αλυσίδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το Upwelling συμβαίνει μόνο στο 5% της παγκόσμιας επιφάνειας των ωκεανών, εντούτοις οι περιοχές αυτές είναι υπεύθυνες για το 95% της παγκόσμιας ιχθυοπαραγωγής και αλιείας.

Τα μελτέμια επίσης καθαρίζουν την ατμόσφαιρα των πόλεων, κάνουν εντονότερο το γαλάζιο του ουρανού μας και στολίζουν με περισσότερα αστέρια τον ουρανό μας τα βράδια.

Τώρα ξέρετε γιατί το Αιγαίο είναι μοναδικό!

Πηγές: Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων & Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων, el.wikipedia.org