Αρωματικά φυτά

Πύργοι Θερμής – ΛΕΣΒΟΣ

Από τα ακρογιάλια του χωριού, απλώνεται ο γραφικός κάμπος του, που εκτείνεται ως τους πρώτους λόφους. Από εκεί οι αλληλοδιαδεχόμενες βουνοσειρές, κατάφυτες από τα δάση των ελαιώνων, με κυρίαρχο το γκριζοπράσινο χρώμα τους, φθάνουν πέραν της Μονής του Αγίου Ραφαήλ, διαμορφώνοντας την πλούσια χλωρίδα του τόπου μας...
 Τα δώρα της πλάσης, πλουσιοπάροχα δοσμένα για τις ανάγκες κυρίως των ανθρώπων, ενδείκνυνται για μια ενδιαφέρουσα αναζήτηση μέσα στα μαγευτικά τοπία, που οι εικόνες τους εναλλάσσονται, ακολουθώντας μια εκπληκτική εναρμόνιση και ένα τέλειο συνταίριασμα της γης, των πετρωμάτων, των δέντρων και των φυτών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην περιοχή, παρουσιάζουν τα αρωματικά φυτά, που είναι αυτοφυή και γίνονται υπέροχα και υγιεινά ροφήματα, δίνουν εξαίσιες γεύσεις και χρώματα στα φαγητά, φέρνοντας θαυμαστά αποτελέσματα για την υγεία των ανθρώπων, αφού από τα αρχαία χρόνια, αυτά τα φυτά χρησιμοποιούνται ως βότανα γιατρεύοντας ασθένειες.

Πολλοί άνθρωποι, λάτρες της αγνής και φυσικής διατροφής, που απλόχερα προσφέρει τούτη η γη, ανακαλύπτουν τόπους κατάφυτους από αρωματικά φυτά και επιτυγχάνουν μέσα απ’ αυτή την συγκλονιστική εμπειρία της περισυλλογής τους, την επαφή του ανθρώπου με την φύση. Αγαπούν να συλλέγουν τα αρωματικά φυτά και τα βότανα, τα οποία αποξηραίνονται με παραδοσιακούς τρόπους και φυλάσσονται σε γυαλίτσες στα ράφια κάθε σπιτικού στο χωριό, χρησιμοποιούμενες από τις νοικοκυρές σε κάθε περίσταση.

Τα φυτά που βρίθουν στην περιοχή, είναι η πασίγνωστη ρίγανη, που είναι αρωματικό φυτό και φυτρώνει στα ημιορεινά δροσερά τούτα μέρη, επιλέγοντας θαμνώδη, χέρσα και ασβεστούχα χωράφια. Ανθίζει από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο, και συλλέγεται όταν είναι πλήρως ανθισμένη από τις αρχές μέχρι τις 20 Ιουνίου, πριν να την κοκκινίσει ο ήλιος. Εκτός από τα φαγητά, και κυρίως τα κρεατικά, χρησιμεύει και ως φαρμακευτικό φυτό αλλά και για τροφή των μελισσών. Διακρίνεται σε άγρια, που είναι και η καλύτερη ρίγανη, καθώς και σε ήμερη με τα μεγάλα πέλματα. Τα άνθη της έχουν χρώμα λευκό με γλυκιά πιπεράτη μυρωδιά. Παλαιότερα η συλλογή της αποτελούσε ένα σημαντικό εισόδημα για τους χωρικούς. Από την αρχαιότητα χρησιμοποιείται ως ορεκτικό, φάρμακο, αντισηπτικό, καταπραϋντικό για τους πονόδοντους και το στομαχόπονο, ενώ το αιθέριο έλαιό της χρησιμοποιείται πολύ στην αρωματοποιία.

Το φασκόμηλο που λέγεται και αλίσφακας, φυτρώνει σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, ξηρικά. Συναντάται σε διάφορα είδη, και αναλόγως την ποικιλία είναι χρωματισμένα τα άνθη της. Οι φασκομηλιές ανθίζουν από τον Μάιο ως τον Αύγουστο και μαζεύονται από τις αρχές Αυγούστου μέχρι να βρέξει επειδή παίρνει γρήγορα νερά. Θεωρείται φάρμακο διότι έχει πολλές χρήσιμες ουσίες για τον ανθρώπινο οργανισμό και πίνεται απολαυστικά. Είναι εξαιρετικά αρωματικό φυτό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό. Χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια έχοντας τονωτικές για τον άνθρωπο ιδιότητες.

Το θυμάρι είναι πολυετής πόα και φτάνει σε ύψος 15-25 εκ. Αυτοφύεται σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Ανθίζει το Μάιο και τον Ιούνιο έχοντας γαλάζια μικρά άνθη και μαζεύεται πλήρως ανθισμένη σε σύντομο χρονικό διάστημα, εντός 10 ημερών, από τις 15 μέχρι 25 ή το πολύ στις 30 Ιουνίου. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό. Το θυμαρίσιο μέλι θεωρείται ως το εκλεκτότερο, γι’ αυτό και η Λέσβος φημίζεται ότι παράγει το καλύτερο μέλι στην Ελλάδα! Το θυμάρι έχει αντισηπτικές, διουρητικές, αντιπαρασιτικές και αντιπυρετικές ιδιότητες. Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων και στις οδοντόπαστες.

Η ματζουράνα είναι πολυετές φυτό, ύψους 20-40 εκ. με άνθη μικρά ασπροπράσινα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια πλούσια. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό. Ανθίζει τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο και συλλέγεται την ίδια περίοδο. Χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, τη μαγειρική, και την αρωματοποιία. Από την αρχαιότητα τη χρησιμοποιούσαν σε πολλές περιπτώσεις νευρικών παθήσεων, ιδανική για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος. Συχνά σερβίρεται ως ρόφημα.

Ο θρύπος, ή θρούμπα φυτρώνει όπου είναι ζεστοί τόποι. Ανθίζει κατά τους μήνες Ιούνιο και Αύγουστο και μαζεύεται μόλις ανθίζει μέχρι τις 15-20 Ιουλίου. Η οσμή του μοιάζει με αυτήν του θυμαριού και της ρίγανης. Χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό που διεγείρει την όρεξη και δρα καταπραϋντικά ως φάρμακο στα ρευματικά. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική και είναι ιδανικό φυτό για τις μέλισσες.

Το φλισκούνι, ή αλλιώς μέντα, είναι πολυετές φυτό. Το ύψος της κυμαίνεται από 40 έως 90 εκ. και ευδοκιμεί σε χωράφια ημιορεινών περιοχών. Ανάλογα με το είδος, ανθίζει από Ιούνιο μέχρι Οκτώβριο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

Το χαμομήλι, ή απιραθέλι είναι μονοετές φυτό, ύψους 10-35 εκ. και άνθη ασπροκίτρινα. Αυτοφύεται σε χέρσα και καλλιεργημένα μέρη. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Τα μαργαριταρένια άνθη τους, συλλέγονται όταν ανοίξουν καλά. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

Το τσάι του βουνού ευδοκιμεί σε πιο ορεινές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, πετρώδη, μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Ανθίζει τους μήνες Ιούλιο - Αύγουστο, οπότε και συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

Το δενδρολίβανο, είναι μικρός αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 0,5-1,20 μ. και έχει άνθη ασπρογάλαζα. Ευδοκιμεί σε δροσερές πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια που ευνοούν την ανάπτυξή του. Η περίοδος ανθοφορίας του καλύπτει σχεδόν ολόκληρο το χρόνο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

Το κάρδαμο, είναι μονοετές ποώδες φυτό, με χαρακτηριστική οσμή, λογχοειδή λεία φύλλα και λευκά μικρά λουλούδια. Καλλιεργείται κυρίως για χρήση στη μαγειρική, καθώς είναι θρεπτικό και πλούσιό σε βιταμίνη C. Το κάρδαμο είναι αποτοξινωτικό, ανθελμινθικό και διουρητικό βότανο, καταπραΰνει τους ρευματικούς πόνους, ενώ η ρίζα του βοηθά στην αντιμετώπιση της καταρροής. Χρησιμοποιείται ακόμη για τη θεραπεία του διαβήτη και ως καθαριστικό του αίματος. Γνωστό από την αρχαιότητα, τονώνει τον οργανισμό καί περιέχει διάφορα άλατα (σίδηρο, ασβέστιο, ιώδιο). Ευεργετεί το συκώτι και είναι πολύ καλό ορεκτικό. Ο χυμός του, ανακατεμένος με μέλι, γίνεται αλοιφή για το δέρμα. Χρησιμοποιείται και ως σαλατικό.

Ο μάλαθρος, είναι φυτό ύψους 1-1,5μ. με άνθη μικρά κίτρινα. Ευδοκιμεί σε χωράφια πεδινών και ημιορεινών περιοχών. Ανθίζει Ιούνιο με Ιούλιο. Οι σπόροι του συλλέγονται όταν ωριμάσουν και πάρουν χρώμα γκριζοπράσινο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

Η μολόχα φθάνει σε ύψος 60-100 εκ. και φτιάχνει άνθη κοκκινωπά καί μεγάλα. Αυτοφύεται και ευδοκιμεί σε χωράφια μέσης γονιμότητας. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση για φαρμακευτικούς λόγους, ενώ τα φύλλα όταν είναι τρυφερά, ως εδώδιμα. Είναι φυτό φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και εδώδιμο.

Σε τούτα τα μέρη συναντώνται καί άλλα είδη φυτών, όπως το αργάνι που μυρίζει πολύ και πίνεται, οι κουμαριές που είναι θαμνώδη φυτό, τα φυτιλάκια από τις φτελιές που μαζεύονται το καλοκαίρι ξερά πριν βρέξει, ο αβαγιανός, η βάγια, το πολύκομπο που είναι ένα εξαιρετικό φάρμακο για τα νεφρά, το θρυσαχί-δροσαχί (λεμονάκι), το μπουράτζο που είναι και αυτό αρωματικό χόρτο χρησιμοποιούμενο στις σαλάτες καί αποτελεί την καλύτερη και πιο ελκυστική τροφή για τις μέλισσες. Επίσης η κάπαρη, τα ρήχια που είναι θαμνώδη φυτό για τις μέλισσες, η ροδοδάφνη και άλλα είδη που αφθονούν στην περιοχή.

Χωρίς καμία δόση υπερβολής πολλοί είναι εκείνοι που έχουν την καλή συνήθεια να μαζεύουν τα αρωματικά φυτά. Όσοι απ’ αυτούς έχουν δοκιμάσει τα αρωματικά φυτά της Λέσβου, παραδέχονται ότι σε κανένα άλλο μέρος δεν υπάρχουν αυτά τα εκπληκτικά καί τόσο έντονα αρώματα!

Στρατής Ανδριώτης