Σε μια από τις ωραιότερες περιοχές των ανατολικών ακτών της Λέσβου, βρίσκεται το χωριό Πύργοι Θερμής, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων βορειότερα από την πόλη της Μυτιλήνης. Μπροστά στην πανέμορφη αγκαλιά της νησιωτικής αυτής γης, ένας πανέμορφος κόσμος, γεμάτος με σπάνιες χάρες και εικόνες ιδανικές, ξεπροβάλλει μαζί με το φως του ήλιου, ζωγραφίζοντας με τα πιο φανταχτερά χρώματα τον ουρανό και τα σύννεφα, καθώς καθρεφτίζονται στα καταγάλανα νερά της θάλασσας του Αιγαίου. Αγκαλιάζουν στην απεραντοσύνη τους τούτη τη γη, σαν μια αρμονική συμφωνία που αποκαλύπτει τον παραδεισένιο και αγιασμένο τόπο της Θερμής, γαλήνιο, ήρεμο.
σ.α.

Δευτέρα 18 Μαΐου 2009

Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Πύργων Θερμής

Ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Νικολάου Πύργων Θερμῆς στήν Λέσβο, ἀποτελοῦσε στούς παλαιότερους χρόνους τόν δεύτερο ἐνοριακό ναό του χωριού. Διατηροῦσε δικό του ἐφημέριο καί ξεχωριστό ἐκκλησιαστικό συμβούλιο, τό ὁποῖο εἶχε τήν διοίκηση τῆς ἐνορίας καί ἀσκοῦσε τήν διαχείρηση τῆς κινητῆς καί ἀκινήτου περιουσίας της...
 Ἀπό τό 1932 μέ Βασιλικό διάταγμα συγχωνεύθηκε ἡ κάτω ἐνορία μέ τήν ἄνω τῆς Παναγίας Τρουλωτῆς καί ἔτσι σχηματίσθηκε μία ἐνορία γιά τούς Πύργους Θερμῆς ἄνω καί κάτω, μέ δύο ναούς τῆς Παναγίας καί τοῦ Ἁγ. Νικολάου, πού από τότε λειτουργοῦν ἐναλλάξ ανά Κυριακή, μέ ἕνα ἐφημέριο καί μέ ἕνα ἐκκλησιαστικό συμβούλιο.

Ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ὅπως συμπεραίνεται ἀπό τήν κτητορική ἐπιγραφή στό ὑπέρθυρο τῆς κεντρικῆς θύρας, ἡ ὁποῖα εἶναι κεχαραγμένη σέ μαρμάρινη πλάκα ἔνθεν καί ἔνθεν τοῦ Σταυροῦ, θεμελιώθηκε στίς 15 Δεκεμβρίου 1815 στήν ἴδια θέση πού ἦταν παλαιό ἐρειπωμένο ἐκκλησίδιο τοῦ Ἁγ. Νικολάου καί γι’ αὐτό ὁ νέος Ναός ὁνομάσθηκε «Ἅγιος Νικόλαος ὁ νέος» κατ’ ἀντίθεση πρός τό κοντινό παλαιό ἐκκλησίδιο τοῦ Ἁγ. Νικολάου (παλιός) πού εἶναι κτισμένο ἀπό δόμους ἀρχαίου κτιρίου, μέ ἐντοιχισμένα ἱκανά ἀρχιτεκτονικά μέλη.
Ἡ κτητορική ἐπιγραφή τοῦ νέου αὐτοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Νικολάου μέ χρονολογία 1824, ἀναφέρεται στήν τέλεση τῶν ἐγκαινίων καί εἶναι ζωγραφισμένη στό νάρθηκα σέ μαρμάρινη πλάκα σχῆματος ὀβάλ, ἐντοιχισμένη στήν πρόσοψη τοῦ Ναοῦ, ἀριστερά τῆς εἰσόδου καί φέρει γύρω της πλαίσιο.
Ὁ ρυθμός τοῦ Ναοῦ εἶναι βασιλική μονόκλιτος, ἔχει διαστάσεις: μῆκος 12μ. καί πλάτος 7μ. Ἡ ὀροφή εἶναι θολωτή καί διακοσμημένη, κλείνει ὑπεράνω τοῦ τέμπλου μέ τριμερές τόξο, ὅπως συμβαίνει μέ τίς τρίκλιτες βασιλικές τῆς Λέσβου. Ἡ ἀψίδα τοῦ ἱεροῦ βήματος εἶναι ἐξωτερικά τρίκογχη καί στεγάζεται ἀπό ἰδιότυπη ὀροφή ἀποτελούμενη ἀπό τρία τμήματα. Τό κεντρικό ἀποτελεῖται ἀπό μικρό ἐγγεγραμμένο σφαιρικό τροῦλο χαραγμένο σέ τέσσερα μέρη, τά δέ ἄλλα δύο τμήματα, ἔχουν μικρό σφαιρικό τρουλίσκο, ἄλλ’ ὄχι χαραγμένο. Ἡ θολωτή καμάρα πού στεγάζει τόν κυρίως Ναό καταλήγει πρός τά δυτικά στό γυναικωνίτη (ἔργο μεταγενέστερο) πού καί αὐτός ἔχει ἰδιότυπη ὀροφή καί καταλαμβάνει μικρό τμῆμα ἀπό τόν κυρίως Ναό, στηριζόμενος σέ ξύλινους κίονες καί σέ δύο ἔτερα ἀκραῖα στηρίγματα πού συνδέουν τόν τοῖχο καί τόν γυναικωνίτη ὄπως καί ὁλόκληρη τήν ὀροφή τοῦ νάρθηκα πού τά τόξα του στηρίζονται σέ κίονες μονόλιθους σέ σχῆμα στρογγυλό –ἐξαιρέσει δύο-. Ὑπεράνω τῶν τόξων τοῦ νάρθηκα ὑπάρχει ὡραῖο γεῖσο ἀπό λίθο Σαρμουσάκ πού διαχωρίζει ἐξωτερικά τόν νάρθηκα ἀπό τόν γυναικωνίτη. Ἡ Ἐκκλησία φωτίζεται ἀπό ἔξι παράθυρα παραλληλόγραμμα τοῦ κυρίως Ναοῦ, πού ἐσωτερικά εἶναι τοξωτά πρός τά ἄνω, μέ πλαίσια ἀπό λίθο Σαρμουσάκ ἐπιμελῶς λαξευμένα, καί ἔξι παράθυρα τοῦ ἰδίου τύπου καί σχήματος στόν γυναικωνίτη. Τό δάπεδο τοῦ Ναοῦ καί τοῦ νάρθηκα καλύπτεται ἀπό συμμετρικές πλάκες ἀπό λίθο πορώδη (Φωκιανές). Στό δάπεδο τοῦ νάρθηκα ὑπάρχουν ἔξι μνήματα, τῶν ὁποίων τά ἀνοίγματα καλύπτονται ἀπό πλάκες λευκοῦ μαρμάρου.
Τό τέμπλο εἶναι απλό ἀπό ξύλο. Φέρει ἔξι Δεσποτικές εἰκόνες πού χρονολογοῦνται κατά τά μέσα τοῦ 19ου αἰῶνος καί παριστάνουν τόν Ἰησοῦ Χριστό, τήν Θεοτόκο, τόν Πρόδρομο, τόν Ἅγ. Νικόλαο, τούς Τρεῖς Ἱεράρχας καί τούς Αγίους Κωνσταντίνο και Ἑλένη. Στό ἑρτολόγιο ὑπάρχουν δεκαεπτά εἰκόνες πού παριστάνουν σκηνές ἀπό τό βίο, τά θαύματα καί τά πάθη τοῦ Κυρίου. Ὑπεράνω τοῦ Δεσποτικοῦ θρόνου ὑπάρχει ὡραιοτάτη εἰκόνα τοῦ 1746, δέηση Νικολάου προσκυνητοῦ, πού παριστάνει τόν Κύριο ὡς «Μέγαν ἀρχιερέα», μέ ἐπιβλητικό ἀέτωμα καί παράσταση τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ πού συμβολίζει τήν Ἁγία Τριάδα, καθώς καί ἄλλες πλούσιες ἀνθικές ξυλόγλυπτες παραστάσεις. Στά τέσσερα ἄκρα τοῦ θρόνου εἰκονίζονται τά ἐμβλήματα τῶν Εὐαγγελιστῶν καί γύρω ἀπό τόν θρόνο ὑπάρχουν Χερουβείμ καί Σεραφείμ ψάλλοντας τόν Τρισάγιο Ὕμνο. Στούς τοίχους τοῦ Ναοῦ εἶναι ἀναρτημένες εἰκόνες ὅπως ἡ μεγάλη εἰκόνα τοῦ Άρχαγγέλου Μιχαήλ, ἡ μικρή εἰκόνα τοῦ Ἁγ. Νεομάρτυρα Θεοδώρου τοῦ Βυζαντίου ἐντός ξυλόγλυπτου πλαισίου μέ παράσταση τῆς Ἁγίας Τριάδας στό πάνω μέρος. Στό ἄνω δεξιό μέρος τῆς εἰκόνας παρίσταται Ἄγγελος πού στεφανώνει τόν Ἅγιο μέ τό ἕνα χέρι καί μέ τό ἄλλο κρατεῖ εἰλητάριο μέ ἐπιγραφή: «Χαίροις μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Θεόδωρε», μέ χρονολογία 1813 πού φιλοτεχνήθηκε 18 ἔτη μετά τό μαρτύριό του. Ἄλλες εἰκόνες εἶναι τοῦ Ἁγ. Δημητρίου μέ τέσσερεις παραστάσεις ἀπό τό μαρτύριό του καί μία ἄλλη πού παριστάνεται ἔφιππος μέ ἐπιγραφή «…Μοδέστου μοναχοῦ». Ὑπάρχει ἐπίσης, εἰκόνα τοῦ Ἁγ. Ἀντωνίου ἀχρονολόγητη μέ δέηση «…μοναχοῦ Μακαρίου Καρακάση», τοῦ Ἁγ. Γεωργίου σέ ξυλόγλυπτο πλαίσιο μέ δεκαέξι σκηνές τοῦ Μαρτυρίου του, παλιά ἀχρονολόγητη εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου στήν πρόθεση, τῶν ἐν Θερμή διαλαμψάντων Ἁγίων, καθώς καί ἱερά σκεύη μέ σημαντικότερα τό παλαιό ἀσημένιο Ἅγιο Ποτήριο, μέ ἀπλές ἀνάγλυφες παραστάσεις καί τούς τέσσερεις Εὐαγελιστές στήν βάση του. Διάφορα Εὐαγγέλια, παλαιό ἀντιμήνσιο εἰς μνημόσυνο Γ. Δήμου ἐκ Καστοριᾶς καί Δ. Γεωργίου ἐκ Γούρας Ἀγράφων ἀφιερωμένο στήν Ι.Μ. Βατοπαιδίου τόν Μάρτιο τοῦ 1848, Ἐσταυρωμένος παλαιᾶς ἐποχῆς, Ἀρτοφόριο παλαιό ἀπό συντέφι καί ταρταφούγα, παλαιό κινητό συμμετρικό προσκυνητάρι μέ κιβώριο καί τροῦλο ἀπό ξύλο μέ μικρές διακοσμήσεις πού φέρει χρονολογία «1827 Ἀπριλίου 7», χρυσοκέντητος ἐπιτάφιος κ.α.
Ὁ Ναός ἔχει λίαν ἐπιμελημένη τοιχοδομία. Ἡ στέγη εἶναι ἀμφικλινής μέ κεραμίδια. Ἔχει φρουριακή περιφραξη καί μοιάζει μέ Μοναστήρι. Οἱ τοῖχοι πού ἀποτελοῦν τήν περίφραξη τοῦ περιβόλου εἶναι χονδροί καί ὑψηλοί. Ἐξωτερικά δέν φαίνεται ὁ Ναός παρά μόνο τό κωδωνοστάσιο τό ὁποῖο εἶναι μεταγενέστερο καί ἡ καμπάνα φέρει χρονολογία 1858 (Ἀφιέρωμα Ζ.Δ.Χ. Ἀλατζάς). Τό προαύλιο ἔχει ἔκταση 400 τ.μ. καί στή νότια πλευρά του ὑπάρχει τό Ἐνοριακό Κοιμητήριο Πύργων Θερμῆς περιφραγμένο με ὑψηλούς τοίχους, ἐντός τοῦ ὁποίου εἶναι κτισμένο τό νέο ὀπστεοφυλάκιο (2002). Ἐπίσης, μέσα στό προαύλιο ὑπάρχει ἕνα χαμηλό κτίσμα πού ἄλλοτε χρησιμοποιόταν γιά τήν κατοικία τοῦ ἐφημέριου, ἀργότερα ὡς ὀστεοφυλάκιο καί σήμερα ὡς ἀποθηκευτικός χῶρος τοῦ Ναοῦ. Στό προαύλιο ὑπάρχουν πολλοί δόμοι ἀρχαίων χρόνων καί μερικά χριστιανικά μέλη πού εἶναι ἐντοιχισμένα στόν ἐξωτερικό τοῖχο. Τό κλιμακοστάσιο πού ὁδηγεῖ στό κωδωνοστάσιο καί στό γυναικωνίτη εἶναι κοινό καί βρίσκεται στή βόρεια πλευρά τοῦ Ναοῦ.
Ὁ Ναός ἀνεκαινίσθη κατά τά ἕτη 1953, 1998-2003, καί από 2006-2009 ἐπισκευάσθηκε τό κωδωνοστάσιο, η πρόσοψη καί ο γυναικωνίτης.
Πηγή: «ΜΥΤΙLΕΝΑ SACRA» +Ιακώβου Κλεομβρότου Μητροπολίτου Μυτιλήνης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου